قلعههاى سارو
در ده کيلومترى شمال شرقى سمنان در نقطهاى کوهستانى به نام سارو آثار دو قلعهٔ بسيار محکم و تسخيرناپذير موجود است که طرز ساختمان و انتخاب محل بناى آنها قابل توجه و درخور تحقيق است. اين قلعهها در دو طرف کلاته يا مزرعهٔ سارو که چشمه سارى زيبا است واقع شدهاند. قلعهٔ شمالى بر اثر گذشت زمان و بروز سوانح طبيعى و خرابکارى افراد گنجياب تا اندازهاى ويران شده و خالى از سکنه است، ولى اسکلت محکم آن ابهت خاصى به اين دره بخشيده است.
قلعهٔ جنوبى که بر روى قلهٔ بسيار بلندى بنا شده، به قدرى محکم و تسخيرناپذير است که يکى از مهمترين قلعههاى دفاعى شرق ايران محسوب مىشد. ظاهراً ساختمان قلعه سه طبقه بوده است و چنين به نظر مىرسد که طبقهٔ اول آن جاى چارپايان و طبقهٔ دوم محل سکونت رعايا و خانوادهٔ آنان و طبقهٔ سوم که داراى معبد و حمام و آبدارخانه بود و آن را بارگاه مىناميدند، محل سکونت سربازان مدافع و بزرگان قلعه بود.
از موارد جالب توجه در اين قلعه، بردن آب چشمه کلاته سارو به بالاى قلعه بود. با تسطيح زمين آب چشمهاى که در حدود چند صد متر از قلعه پايينتر بود، به بالاى قلعه مىرسيد و مورد استفاده قرار مىگرفت.
چهار گوشهٔ هر يک از قلعههاى سارو، برجهايى به منظور ديدهبانى ساخته شده که بسيار جالب توجه و ديدنى است. تاريخ بناى اوليهٔ قلعههاى سارو را به دورهٔ پيشداديان و کيانيان نسبت مىدهند، ولى در زمانهاى مختلفى چون دورهٔ اشکانيان و اسپهبدان طبرستان، يکى از پايگاههاى مهم آنها بود و مورد استفاده قرار مىگرفت. همچنين اين قلعه به مدت دو قرن مرکز تجمع افراد فعال فرقه باطنيان ( فرقه اسماعیلیه ) بود.
قلعههای سارو شامل دو قلعه بسیار محکم و تسخیرناپذیر است که در 10 کیلومتری شمال شرقی سمنان در منطقهای کوهستانی به نام سارو واقع شدهاند. قلعه شمالی (ساروی کوچک) بر اثر گذشت زمان و بروز سوانح طبیعی و کندو کاوهای افراد گنجیاب تا حدودی تخریب شده است. قلعه جنوبی (ساروی بزرگ) یکی از مهمترین قلعههای دفاعی شرق ایران است که به نظر میرسد از سه طبقه تشکیل شده است . طبقه اول جای چهارپایان، طبقه دوم محل سکونت رعایا و طبقه سوم که دارای معبد و حمام میباشد محل سکونت سربازان مدافع قلعه و بزرگان قلعه بوده است. از موارد جالب توجه در این قلعه انتقال آب چشمه کلاته سارو به بالای قلعه بوده است که به وسیله تسطیح زمین انجام گرفته و در نتیجه آب چشمهای که در حدود چند صد متر از قلعه پایینتر است، با این تدبیر به بالای قلعه برده شده و مورد استفاده قرار میگرفته است.
یکی از نکات قابل ذکر دراین قلعه ها وجود مجراهای زیرزمینی می باشد که به وسیله آن آب کلاته سارورا به بالای قلعه می رساندند بدین صورت که ابتدا چشمه هایی می زدند و مجرایزیرزمینی را در برابر آن کنده و به فاصله معینی سر آن مجراها را برای عبورجریلن هوا باز کرده اند. و برای آبرسانی در فواصل معینی در بالای مجراها وروی چاهها حفر شده لوله های میانی تهی برای عبور آب قرار داده و سطح آبتدریجا ًبالاتر می رفته و به قله آن می رسیده است.