سعدی

منّت خدای را عز و جل که طاعتش موجب قربتست و به شکر اندرش مزید نعمت هر نفسی که فرو می رود ممدّ حیاتست و چون بر می آید مفرّح ذات پس در هر نفسی دو نعمت موجودست و بر هر نعمت شکری واجب .

از دست و زبان که برآید                                   کز عهده شکرش به در آید

چه زیبا سپاس  گفته است ایزد یکتا را شیخ شیراز ، سعدی .

شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی ( شاعر قرن هفتم هجری ) ،یکی از بزرگترین شعرای ایران است که بعد از فردوسی، آسمان زیبای ادبیات فارسی را با نور خود روشن ساخت و او نه تنها یکی از بزرگترین شعرای ایران بلکه یکی از بزرگترین سخنوران جهان می باشد   که از مهمترین آثار او یکی گلستان (بصورت نثر ) و دیگری بوستان (بصورت نظم) می باشند.

 

سعدی شاعری جهانگرد بود که  گرم و سرد روزگار را چشیده و تجارب خود را برای دیگران با زیبایی و شیرینی بیان کرده و هم چنین در سخنان خود از امثال و حکایات دلپذیر استفاده نموده است و دیگر اینکه سعدی به شاعری شوخ طبع و بذله گو معروف است که آثار او خواننده را مجذوب می کند و همه اینها دست به دست هم داده و سبب شهرت او گردیده است.

شیخ شیراز دوستی محکمی با دو برادر معروف به صاحب دیوان یعنی شمس الدین محمد و علاء الدین عطا ملک جوینی (وزرای دانشمند  دربارمغول داشته ) و در اشعار خود این دو برادر را بیش از همه مورد ستایش قرار داده که مدایح او هیچ شباهت به ستایشهای دیگر شاعران ندارد چون نه تملق می گوید و نه مبالغه می کند .

یکی از شعرهای معروف سعدی که زینت بخش سردر (دروازه ) ورودی سازمان ملل است :

بنـی آدم اعضــای یک پیکـرند                 که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار              دگر عضـــوها را نمــاند قـرار
 تو کز محنت دیگران بی غمی                 نشاید که نامت نهند آدمی

و شعر دیگری از سعدی که بیانگر عاطفه و احساس لطیف انسانی اوست :

چنان قحط شد سالی اندر دمشق              که یاران فراموش کردند عشق
چنان آسمان بر زمین شد بخیل               که لب تر نکردند زرع و نخیل
بخوشید سرچشمه‌های قدیم                     نماند آب، جز آب چشم یتیم
نبودی بجز آه بیوه زنی                         اگر برشدی دودی از روزنی
چو درویش بی برگ دیدم درخت             قوی بازوان سست و درمانده سخت
نه در کوه سبزی نه در باغ شخ               ملخ بوستان خورده مردم ملخ
در آن حال پیش آمدم دوستی                   از او مانده بر استخوان پوستی
وگرچه به مکنت قوی حال بود                خداوند جاه و زر و مال بود
بدو گفتم: ای یار پاکیزه خوی                 چه درماندگی پیشت آمد؟ بگوی
بغرید بر من که عقلت کجاست؟              چو دانی و پرسی سوالت خطاست
نبینی که سختی به غایت رسید                مشقت به حد نهایت رسید؟
نه باران همی آید از آسمان                     نه بر می‌رود دود فریاد خوان
بدو گفتم: آخر تو را باک نیست               کشد زهر جایی که تریاک نیست
گر از نیستی دیگری شد هلاک                تو را هست، بط را ز طوفان چه باک؟
نگه کرد رنجیده در من فقیه                    نگه کردن عالم اندر سفیه
که مرد ارچه بر ساحل است، ای رفیق      نیاساید و دوستانش غریق
من از بی مرادی نیم روی زرد               غم بی مرادان دلم خسته کرد
نخواهد که بیند خردمند، ریش                 نه بر عضو مردم، نه بر عضو خویش
یکی اول از تندرستان منم                      که ریشی ببینم بلرزد تنم
منغص بود عیش آن تندرست                   که باشد به پهلوی رنجور سست
چو بینم که درویش مسکین نخورد            به کام اندرم لقمه زهرست و درد
یکی را به زندان بری دوستان                 کجا ماندش عیش در بوستان؟