قطب جنوب

قطب جنوب

از لحاظ جغرافیایی ، قطب جنوب اختلافات فراوانی با قطب شمال دارد و اولین اختلاف آن است که قطب جنوب یا آنتارکتیک به صورت یک خشکی کاملا از آب بیرون است و ارتفاع متوسط این منطقه که بعضی از جغرافی دانان آن را قاره نامیده اند، در حدود 230 متر از سطح دریاست و نقطه قطب جنوب در مرکز این قاره قرار دارد و هر حرکتی از این نقطه به هر طرف، به طور اجباری رو به شمال است.

قاره انتارکتیک یا قطب جنوب تقریبا مدور است و تنها شبه جزیره باریکی به نام شبه جزیره پالمر از آن جدا شده که به طرف امریکای جنوبی متوجه شده است.

قطب جنوب در منتها الیه کره زمین واقع شده و از اطراف توسط اقیانوس اطلس ، اقیانوس آرام و اقیانوس هند و اقیانوس منجمد جنوبی احاطه شده است . در مشرق شبه جزیره پالمر ، یک دریا بنام دریای ودل وجود دارد و جز این دریا ، سایر دریاهای اطراف قطب جنوب عبارتند از : دریای بلینگز هاوزن ، دریای روس ، دریای داویس ، دریای آموندسن . غیر از این دریاها ، قطب جنوب دارای چند خلیج نیز میباشد که عبارتند از : خلیج مارگرید ، خلیج سالزبرگر، خلیج کاینان ، خلیج فار ، خلیج ماکنزی ، خلیج ادوارد هشتم ، خلیج آموندسن .

مساحت این قاره جنوبی را 2/14 میلیون کیلومتر مربع نوشته اند و مجموع جمعیتی را که در آن سکونت دارند در تابستان که فصل فعالیتهای مختلف اکتشافی و تحقیقاتی است 7000 نفر و در زمستان که هنگام رکود و استراحت طولانی اجباری است 500 نفر نوشته اند و قسمت عمده این جمعیت از دانشمندان رشته های مختلف و از ممالک مختلف هستند که در پایگاههای نسبتا مجهز خود در شرایطی طاقت فرسا و سخت به تحقیقات ارزشمند خود ، در زمینه های مختلف ادامه میدهند (شایان ذکر اینکه اعداد و ارقام مذکور مربوط به دهه های گذشته می باشد).

قطب شمال چون زمین مشخصی نداشت ، لاجرم مالک مشخصی نیز ندارد اما زمینهای قطب جنوب را گو اینکه مستور از برف و یخهای ذوب نشدنی و جاودانی است ، ممالکی که در قطب فعالیت بیشتری دارند بین خود تقسیم نموده اند و در این میان سهم دولت استرالیا بیش از دیگران است و پس از استرالیا بترتیب کشورهای : نروژ ، شیلی ، آرژانتین ، فرانسه ، ایالات متحده آمریکا سهم دارند و البته سایر ممالک مثل روسیه نیز دارای پایگاههای تحقیقاتی هستند.

این قاره در حواشی خود دارای سرزمین هایی است که به اسامی مختلف مشخص شده است : کوئین مودلند در منطقه نروژ ،( اندربی لند، ویلکس لند، ویکتوریا لند در منطقه استرالیا) ، ماری بیرد لند و الس وورت لند در منطقه ایالات متحده و ادیت رون اند در منطقه آرژانتین از جمله ی این مناطق است که هر کدام دارای شهرها و مناطق مختلفی است که در فصل تابستان پرجمعیت تر از فصل زمستان می شود.

تا دویست سال قبل ،اینطور تصور میشد که قاره قطب جنوب سرزمینی است مسکون و خوش آب و هوا اما در سال 1768 میلادی یک افسر نیروی دریائی انگلستان به نام جیمز کوک که مامور تصرف این سرزمین پرجمعیت! و انضمام آن به بریتانیای کبیر بود، بعد از اینکه به زحمت توانست خود را به حوالی قطب برساند گزارش داد که حتی هیچ حیوانی نیز در این یخبندان قادر به زندگی نیست.پنجاه سال بعد در 1818 میلادی یک دریانورد آمریکائی موفق شد که خود را به نزدیکترین نقطه قطب جنوب از دنیای متمدن یعنی جنوب آمریای جنوبی (آرژانتین) برساند و این نزدیکترین منطقه ، شبه جزیره (پالمر) بود.

هنگامی که ( پالمر ) از سفر و اکتشاف خود باز می گشت یک دریاسالار روسی به نام (( بیلینگز هاوزن )) عازم قطب جنوب بود که وقتی دانست (پالمر ) بر او سبقت گرفته از نیمه راه بازگشت، بعد نوبت به یک افسر دیگر از نیروی دریائی آمریکا رسید که چارلز ویلکس نام داشت و او،اراضی موسوم به ((ویلکس لند)) را کشف کرد و از این پس هر چند گاه یکبار، یک کشتی یا کاروان از کشتی های اکتشافاتی به قطب میرفتند ولی هنوز به مرکز قطب دسترسی پیدا نشده بود.

در سال 1911 میلادی یک مسابقه جالب که شاید منحصر بفرد ترین مسابقات جهان باشد بین دو گروه اکتشافی در گرفت که هدف از آن کشف نقطه قطب جنوب بود. یک هیئت انگلیسی بریاست یک افسر نیروی دریایی انگلستان بنام رابرت فالکون اسکات و یک هیئت نروژی بریاست یک درانورد نروژی بنام روآلدآموندسن و برنده این مسابقه هیئت نروژی بود که روز 17 ماه دسامبر سال1911 میلادی به نقطه قطب رسیدند. پرچم نروژ را برافراشتند. مطالبی بیادگار باقی گذاشتند و بسرعت بازگشتند بعد از آنها ، کاپیتان (( اسکات )) در 17ژانویه 1912 میلادی (( درست یک ماه بعد )) به نقطه قطب رسیدند.پرچم نروژ را برافراشتند. مطالبی بیادگار باقی گذاشتند و به سرعت باز گشتند ولی هیئت انگلیسی در بازگشت دچار برف و بوران و یخبندان شدند و همه جان سپردند و اجساد آنها بعدها کشف شد.

قطب جنوب ، بخلاف آنچه که بطور مبهم توسط مردم تصور میشد، دشتی پهناور و مسطح مستور از برف و یخ نیست که کران تا کران تا چشم کار می کند برف و یخ باشد.در این (( قاره )) سلسله جبال متعددی چه در حواشی قاره و چه در مرکز قطب وجود دارد و قلهء این کوها تا 4580 متر نیز ارتفاع دارد. مهمترین

قله های این منطقه عبارتند از قلهء (( مارکهام )) با 4580 متر ارتفاع ، قلهء ((کیرپاتریک)) با 4458 متر ارتفاع، قلهء (( لیستر )) با 4070 متر ارتفاع وقلهء (( اربوس)) با 3962 متر ارتفاع. سایر قله های قطب جنوب عبارتند از : (( اول مر )) با 3875 متر ، قلهء (( سیدلی )) با 3720 متر ، قلهء (( نانس )) با 2400 متر ارتفاع.

غیر از (( آموندسن – و- اسکات )) دو قطب شناس دیگر نیز نامشان در لیست کاشفان قطب جنوب ثبت شده است که یکی از این دو ، دریاسالار ریچارد (( بیرد )) است. وی روز 29 نوامبر سال 1929 میلادی با هواپیما بر فراز قطب پرواز کرد و علاوه بر آن کاشف قسمتهایی از قطب جنوب است که آ« را به نام همسرش (( ماری بیرد )) نامید کاشف دیگر (( فوش )) نام دارد که در 20 ژانویه سال 1958 به قطب رفت و به کشفیات تازه ای نائل شد ولی در میان همه این قطب شناسان ، دریاسالار (( بیرد )) مقام والاتری را دارد زیرا وی چهار بار و در راس چهار هیئت از دانشمندان مختلفه به قطب رفت که آخرین بار آن در سال 1947 میلادی بود.در این سفر 12 کشتی بزرگ نیروی دریائی آمریکا و000/4 سرباز و افسر و 120 دانشمند به همراه او بودند.

در قطب جنوب درجهء حرارت را تا 85 درجه زیر صفر حدس می زنند و در این درجه برودت ، هر مایعی یخ می بندد . فلزات مثل شیشه خرد می شوند و نظم دستگاههای الکتریکی بهم می خورد و الیته دانشمندان قطب شناس نیز برای مقابله با این مشکلات چاره جوئیهائی کردند تا قادر به زندگی در قطب باشند. سراسر این منطقه مثل قطب شمال دارای دو فصل است . شش ماه تاریکی محض و شش ماه روشنائی کامل. باین ترتیب که از ابتدای اکتبر تا آخر مارس ( از 9 مهر تا 12 فروردین ) خورشید غروب نمی کند و هوا همیشه روشن است و از ابتدای آوریل تا آخر سپتامبر ( از 13 فروردین تا 8 مهر ) خورشید طلوع نمی کند و هوا همیشه تاریک است.

در قطب جنوب میکروب وجود ندارد و باکتری پیدا نمی شود. هیج چیز فاسد نمی شود و نمیپوسد زیرا سرما هرچیز را همانگونه که هست نگه می دارد.در سال 1942 میلادی افراد یک هیئت اکتشافی ، خوراکهائی را که در سال 1912 از افراد هیئت کاپیتان اسکات باقی مانده بود بهمان تازگی و بهمان تازگی و با همان طعم و مزه ای که داشت پیدا کردند و خوردند.

تنها پستانداری که زندگی می کند شیر دریایی است که وزن آن تا 410 کیلوگرم نیز میرسد و در تمام زمستان زیر یخ زندگی میکنند و دارای انواع مختلف است ولی در دریاهای اطراف قطب جنوب جانوران مختلف وجود دارند که خطرناکترین آنها پلنگ دریایی است. سر شناس ترین جانوران قطب جنوب (و قطب شمال) پنگوئن است. که وزن هرکدام گاه به 36 کیلوگرم و گاه قد هر کدام تا 120 سانتیمتر میرسد.

برای اجرای طرحی عظیم و بین المللی دوازده دولت جهان بطور مستقیم و سایر دولتها بطور غیر مستقیم یک دوران 17 ماهه را از ژوئیه سال 1957 تا دسامبر 1958 میلادی سال بین المللی ژئوفیزکی اعلام کردند و برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به قطب جنوب به طور خصوصی وراجع به کره زمین بطور عمومی 39 پایگاه در قاره جنوبی ایجاد کردند که این دولتها عبارت بودند از (آرژانتین، استرالیا، ژاپن، آفریقای جنوبی ، ایالات متحده آمریکا،انگلستان، بلژیک، روسیه، زلاند نو،شیلی، فرانسه و نروژ) و با اینوصف هنوز قطب، سرزمین های یخبندانی و سرمای جاودانی چه شمال و چه جنوب آنسان که باید و شاید برای بشر شناخته نشده است.

منابع :

جغرافياي كامل جهان تاليف حبيب اله شاملوئي

دانشنامه آزاد ويكي پديا

دانشنامه آزاد رشد