سیاره زمین
زمین کرهای است که روی آن زندگی میکنیم. بنا به باورهای دینی از خاک آن آفریده شدهایم و روزی دوباره به خاک آن باز میگردیم.
زَمین سومین سیاره در منظومهٔ خورشیدی است که در فاصلهٔ حدود ۱۵۰ میلیون کیلومتری از ستارهی خورشید قرار دارد. فاصلهٔ زمین تا خورشید به گونهای است که شرایط محیطی آن قابلیت زیستن را به موجودات زندهٔ کربنی میدهد. تاکنون زمین تنها سیارهای بودهاست که وجود زیست در آن ثابت شدهاست. زمین سیارهای است سنگی با مقدار قابل توجهای آب سطحی. جو زمین ترکیبی است از نیتروژن (حدود هشتاد درصد)، اکسیژن (حدود بیست درصد) و چندین گاز دیگر.
تاریخچه زمین
زمین در بدو پیدایش بصورت کرهای از مواد داغ و نیمه مذاب بود. بتدریج عناصر سنگینتر تهنشین شده و هسته فلزی را بوجود آوردند و در عین حال عناصر سبکتر به سطوح فوقانی آمده و جبه و پوسته را تشکیل دادند. پس از گذشت چند میلیارد سال ، زمین سرد شد، سطح زمین جامد گشت ، جو زمین شکل گرفت و اقيانوس ها بوجود آمدند. تکامل زمین هنوز هم ادامه دارد: پوسته زمین توسط فورانهای آتشفشانی در کف اقیانوسها نوسازی شده ، دائما بر اثر زمین لرزهها و حرکتهای قارهای در حال تغییر و تحول است. تناسب گازهای مختلف در جو زمین نیز بر اثر دخالتهای انسان به آرامی در حال تغییر است.
حرکت زمین به شکل یک پوسته سنگی متشکل از 12 صفحه مجزاست. هر یک از قارهها روی یک یا چند صفحه قرار گرفتهاند. این صفحات با سرعتی شبیه به سرعت رشد ناخنهای انسان در حال حرکت هستند. صفحههای جامد ، روی سنگهای نیمه مذاب به حالت شناور هستند که خود این سنگهای نیمه مذاب توسط جریانهای داغی که از هسته فلزی زمین فوران میکنند، تکان خورده و باعث حرکت صفحهها در سطح زمین میشوند.
چهره متغیر زمین
250 میلیون سال پیش ، سه تکه بزرگ خشکی بهم نزدیک شدند و یک خشکی بزرگ بنام پانجیا را بوجود آوردند. بعد از مدتی دریای تتیس این خشکی عظیم را به دو قسمت لوراسیا و گندوانلند تقسیم کرد. 120 میلیون سال پیش اوراسیا از هم شکافت و آمریکای شمالی از اروپا جدا شد. گنوانلند نیز شکافته شد و در نتیجه هندوستان به سمت جنوب آسیا حرکت کرد. قارهها همچنان به حرکت خود ادامه داده و به این شکل کنونی که میبینیم در آمدند. ظرف چند میلیون سال آینده قاره آمریکا به حرکت خود در سمت غرب ادامه داده و قاره آفریقا به اروپا و آسیا ملحق خواهد شد.
حیات در زمین
اولین موجودات زنده حدود 3.8 میلیارد سال پیش و اولین دایناسورها حدود 150 میلیون سال پیش در زمین ظاهر شدند. حدود 65 میلیون سال پیش نسل داینوسورها از بین رفت(انقراض دایناسورها). یکی از عوامل انقراض داینوسورها برخورد یک شهاب سنگ به زمین و پر شدن جو زمین از غبار بود. در چنین شرایطی نور و گرما به زمین نرسیده و یک دوره کوتاه یخبندان باعث مرگ داینوسورها بر اثر سرما و گرسنگی شده است. اگر همه تاریخچه زمین را در 24 ساعت خلاصه کنیم، نخستین انسانها در 2 ثانیه مانده به نیمه شب ظهور خواهند کرد.
زمین و عقاید
یونانیها که پیشروان علم بودند، در قرن ششم قبل از میلاد ، زمین را کروی و ثابت فرض میکردند و اکثر تمدنها معتقد بودند که جهان ، زمین مرکز است. ولی بطلیموس ستاره شناس یونانی بیشتر از سایرین بر این اندیشه معروف معتقد بوده است. در جهان زمین مرکز ، زمین در مرکز عالم قرار داشته و خورشید و سیارات و ستارگان حول آن میگردند. سالها بعد معدودی از متفکران یونانی مخصوصا آریستار خوس اندیشه زمین مرکزی بودن دنیا را زیر سوال بردند. ولی کتاب بطلمیوس المجسی بر علم آن زمان سیطره داشت و مانع از قبول نظر آریستارخوس شد. تا اینکه در سال 1543 نیکلا کپرنیک ستاره شناس لهستانی ، مرکزیت را از زمین گرفته و به خورشید داد.
سرنوشت و آينده كره زمين
آیندهٔ کرهٔ زمین و خورشید به یکدیگر گره خوردهاست. با انباشته شدن پایدار هلیوم در هستهٔ خورشید، کم کم به درخشندگی این ستاره افزوده میشود به این صورت که تا ۱٫۱ Gyr (یک میلیارد سال) دیگر ۱۰٪ و تا ۳٫۵ Gyr دیگر ۴۰٪ درخشندگی آن بیشتر خواهد شد. مدلهای هواشناسی نشان دادهاست که اگر پرتوهای دریافت شده از خورشید بیشتر شود زمین دچار دگرگونیهای نامطلوب مانند از دست دادن آب اقیانوسها خواهد شد.
با بالا رفتن دمای هوا در سطح زمین، چرخهٔ غیرآلی دی اکسید کربن تندتر میشود، با گذشت ۵۰۰ تا ۹۰۰ میلیون سال ، سطح غلظت این گاز از اندازهٔ مناسب برای گیاهان پایین تر میرود و گیاهان میمیرند. با نبود گیاهان اتمسفر نیز دچار کمبود اکسیژن میشود و با گذشت چند میلیون سال دیگر حیوانات نیز از بین میروند. پس از یک میلیارد سال دیگر تمامی آبهای زمین ناپدید میشود و متوسط دما در سطح زمین به ۷۰ درجهٔ سانتیگراد (۱۵۸ فارنهایت) میرسد. انتظار آن میرود که برای ۵۰۰ میلیون سال دیگر زمین همچنان توان نگه داشتن زندگی در سطح خود را داشته باشد؛.البته اگر نیتروژن از اتمسفر برداشته شود این بازه میتواند به ۲٫۳ میلیارد سال نیز برسد. اگر تصور کنیم که خورشید برای همیشه پایدار و جاودان باقی میماند باز به این دلیل که زمین از درون در حال خنک شدن است، مقدار زیادی از CO۲ موجود در هوا به دلیل کاهش فعالیتهای آتشفشانی از دست میرفت.و به دلایل دیگری ۳۵٪ از آب اقیانوسها نیز به داخل گوشته فرو میرفت.
خورشید نیز مانند دیگر ستارگان که دچار دگرگونی میشوند، پس از ۵ Gyr تبدیل به یک غول سرخ خواهد شد. بررسیها نشان دادهاست که در این هنگام شعاع خورشید ۲۵۰ بار بزرگتر از شعاع آن در عصر حاضر خواهد بود، چیزی نزدیک به ۱ AU یا ۱۵۰،۰۰۰،۰۰۰ کیلومتر. در این هنگام سرنوشت زمین چندان روشن نیست. هنگامی که خورشید یک غول قرمز میشود ۳۰٪ از حرم خود را از دست میدهد. هنگامی که خورشید به بیشترین حجم خود رسیده زمین در مداری در ۱٫۷ AU یا ۲۵۰،۰۰۰،۰۰۰ km از آن قرار میگیرد. انتظار آن میرود که زمین پوشش خود را از دست بدهد و به دلیل بیشتر شدن پرتوهای خورشید در زمین (نزدیک به ۵۰۰۰ برابر مقدار کنونی) اگر نگوییم همه، بیشتر آنچه از حیات بر سطح آن باقی مانده از بین میرود. یک شبیهسازی در سال ۲۰۰۸ نشان داد که هدگامی که خورشید یک غول بزرگ میشود مدار زمین به دور آن تنگ تر شده و زمین به سوی خورشید کشیده خواهد شد تا آنکه وارد اتمسفر خورشید شده و بخار خواهد شد.
حرکات چندگانه زمین:
حرکت انتقالی زمین به دور خورشید
سرعت این حرکت زمین در مدار خود به دور خورشید یکسان نیست و در نزدیکی خورشید بیشتر میشود. از اثرات این حرکت ایجاد یک سال شمسی شکل گرفتن فصول مختلف و تغییر ظاهری چهرهٔ آسمان شب در طول سال است مدت این چرخش ۳۶۵٫۲۵ روز است و سرعت زمین در این مدار ۳۰ کیلومتر بر ثانیهاست.
حرکت وضعی
حرکت زمین به دور محور شمالی و جنوبی آن مدت این چرخش ۲۳ ساعت و ۵۶ دقیقهاست.
بلندترین نقطه بر روی خشکیهای زمین کوه اورست نام دارد که نزدیک به ۹ کیلومتر از سطح دریا بالاتر است. ژرفترین قسمت دریاها نیز در نزدیکی جزایر فیلیپین در اقیانوس آرام قرار دارد. عمق این ناحیه حدود ۱۱ کیلومتر پایینتر از سطح دریا است و به آن درازگودال ماریانا گفته میشود.
محدودهٔ دمای هوا بر روی کره زمین میان ۸۹٫۲ درجه زیر صفر (قطب جنوب) تا ۷۰٫۷ درجه بالای صفر (کویر لوت، ایران) قرار دارد. محیط استوای زمین ۴۰٬۰۷۵۱۶ کیلومتر و وزن زمین ۱۰۲۴×۵۹۷۳۵ کیلوگرم (هشتاد برابر وزن ماه) است. فاصله کره زمین تا کره ماه ۳۴۰ هزار کیلومتر میباشد.
رشد جمعیت
هزاران سال طول کشید تا در سال ۱۸۰۴ ميلادي جمعیت زمین به یک میلیارد نفر برسد، تنها پس از گذشت ۱۲۳ سال یعنی در سال ۱۹۲۷ جمعیت زمین دو برابر شد و در ۱۹۷۴ یعنی ۴۷ سال پس از آن به سه میلیارد رسید . بر اساس آمار منتشره از طريق سازمان ملل متحد ، در حال حاضر جمعيت زمين از مرز 7 ميليارد نفر گذشته و پیشبینی میشود در سال ۲۰۲۸ به ۸ میلیارد و در سال 2050 به بيش از 9 ميليارد نفر برسد.
عمده رشد جمعیت به دنبال افزایش زاد و ولد در کشورهای در حال توسعه و فقیر اتفاق می افتد. آمریکای لاتین، آفریقا، آسیا و کشورهای حوزه کارائیب بیضترین میزان رشد جمعیت را به خود اختصاص داده اند. در حال حاضر یک میلیارد و 200 میلیون نفر از جمعیت دنیا را جوانان تشکل می دهند که 90 درصد آنها در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. 8 نفر از هر 10 فرد جوان ، در آفریقا و آسیا زندگی می کند.
تقسیمات جغرافیائی کره زمین عجایب هفتگانه کره زمین (جهان)
منابع :
دانشنامه آزاد ويكي پديا
دانشنامه آزاد رشد