گذری کوتاه بر تاریخ وقوع جنگهای بزرگ (حملات خارجی به ایران)

ایران علاوه بر جنگهای داخلی و درگیریهای حاکمان محلی ،در طول تاریخ چند بار مورد حملات خارجی قرار گرفته که مختصرا به آنها اشاره می کنیم:

1-لشکرکشی اسکندر مقدونی امپراطور یونان به ایران که در سال 334 قبل از میلاد اتفاق افتاده و تا سال 330 ق .م ادامه داشته است . در نتیجه این جنگ داریوش سوم هخامنشی کشته شده ، تخت جمشید پایتخت هخامنشیان به آتش کشیده شد و بدین ترتیب سلسله هخامنشیان منقرض گردیده و اسکندر ،جانشینان وی و سلوکی ها بمدت 80 سال (تا زمان قیام پارتها یا اشکانیان)بر ایران حکومت کردند.علت اصلی این جنگ را روحیه جهانگشایی اسکندر و بهانه آنرا انتقام از ایران در ازای لشکرکشی خشایارشاه هخامنشی به یونان میدانند.

2-حمله اعراب به ایران از سال 13 هجری تا 24 هجری که در نتیجه این جنگ آخرین پادشاه سلسله ساسانیان(یزدگرد سوم) کشته شده و سلسله ساسانیان منقرض گردیده و بدین ترتیب حاکمان ایالات ایران برای مدت 170 سال ( تا زمان قیام طاهریان)باجگذار خلفای راشدین،بنی امیه و بنی عباس گردیدند.

3-حمله تموچین (چنگیز) مغول از سال 597 شمسی(616 قمری) تا 600 شمسی(619 قمری).در نتیجه این جنگ سلطان محمد خوارزمشاه کشته شده و حکومت خوارزمشاهیان منقرض و بدین ترتیب ایلخانان مغول برای مدت   تا زمان قیام ایلخانان مسلمان )- ایل بر ای   (   علت این حمله را چپاول اموال بازرگانان مغول بوسیله غایر خان ( از نزدیکان و بستگان ترکان خاتون ،مادر سلطان محمد خوارزمشاه) میدانند.

علاوه بر حملات گفته شده ، در اواخر قرن گذشته و اوایل قرن جاری نیز ، جهان شاهد دو جنگ جهانی بوده که وقوع این جنگها در ایران نیز بی تاثیر نبوده است :

  • جنگ جهانی اول که هم زمان با تاجگذاری احمدشاه (آخرین پادشاه قاجار) ، در سال 1914 میلادی(1293 شمسی) شروع شده و در سال 1918 میلادی( 1297 شمسی ) پایان یافته است .علیرغم اعلام بی طرفی ایران در این جنگ ، نیروهای متخاصم هیچ توجه ای ننموده (و چون اهمیت منابع نفتی خلیج فارس که جدیدا کشف شده و سبب پیدایش تحول در صنایع شده بود برای ادامه جنگ و پیروزی در آن برای هر طرف از اهمیت خاصی برخوردار بود)، در سال 1917میلادی (1296 شمسی) وارد ایران شدند .در این سالها که ایران خود بعلت قحطی مربوط به خشکسالی در بحران به سر میبرد ، خرید آذوقه مردم ایران بوسیله ارتش بریتانیا در شدت بحران مزید بر علت شده و این امر باعث گردید هشت تا ده میلیون از جمعیت 20 میلیون نفری ایران جان بسپارند.دلایل اصلی این جنگ را : رقابت اتریش و روسیه در بالکان – اختلاف بین فرانسه و آلمان- و رقابت اقتصادی و دریایی بین آلمان و انگلیس میدانند.
  • جنگ جهانی دوم که خود یکی از پیامدهای جنگ جهانی اول بود در زمان حکومت رضاشاه پهلوی در سال 1939 میلادی(1318 شمسی) شروع و در سال1945 میلادی(1324 شمسی) پایان یافت . در 25 اوت سال 1941 میلادی( شهریور ماه 1320 شمسی) نیروهای آمریکا و بریتانیا جهت انتقال به خاک شوروی سابق و بمنظور مقابله با نیروهای آلمان در خاک شوروی وارد ایران شدند. یکی از پیامدهای سیاسی این جنگ بر ایران ، خلع رضاشاه از قدرت بوسیله بریتانیایی ها و تبعید وی به جزیره موریس در آفریقا بود.بعد از رضا شاه پسرش محمدرضا به پادشاهی منصوب شد.

درباره منابع