قطب شمال که به ((قله دنیا)) نیز معرفست، بالای کره زمین و بعبارت بهتر در شمال کره زمین واقع شده است و از لحاظ جغرافیایی دایره ایست بقطر 5300 کیلومتر که نقطه فرضی قطب در مرکز این دایره واقع شده و همه آن پهنه اقیانوس منجمد شمالی و تنها قسمتهایی از شمال اروپا،آلاسکا ،سیبری، کانادا و جزیره بزرگ گروئن لند((گریناند)) از مرز این دایره گذشته و داخل منطقه قطبی شده اند و ذکر این نکته لازم است که این مدار فرضی است و تنها در نقشه نمایان می باشد و الا در روی زمین اثری از آن نیست.
مساحت منطقه قطب شمال را بیش از 000/300/1 کیلومتر مربع تخمین زده اند که همه آن در زیر آبهای سرد مستور است و گودی آب در بعضی از این نقاط این مساحت از 4500 متر نیز متجاوز است. این حوضه قطبی را نه می توان دشتی هموار و مسطح دانست و نه آب یخ بسته یکپارچه زیرا گاه یخبندان چندان است که اگر بالا به قطب نگاه کنیم دشتی سفید بنظر می رسد و گاه که هوا گرمتر است. یخها میشکند و به هزار کوه یخ ، یا قطعات کوچک و بزرگ تقسیم میشود و این همان موقع است که به حوضه قطبی((یخزار قطبی)) باید گفت که یخهای آن بطرف جنوب سرازیر است.
از قطب شمال بهرطرف که حرکت کنیم، رو به جنوب حرکت میکنیم زیرا شمالی تر از این منطقه بروی کره زمین نیست. آب در این منطقه، دارای سه نوع حرارت است.طبقه روئی اقیانوس منجمد شمالی تا عمق 200 متر (صفر) درجه حرارت دارد. طبقه وسطی، تا عمق 760 متر گرمتر است و دوباره طبقه زیرین نیز (صفر) درجه حرارت دارد.آب اقیانوس منجمد شمالی تنها از طریق دریای گرینلند(در مشرق جزیره گرینلند) با اقیانوس اطلس متصل است و البته از راه تنگه ((برینگ)) نیز با اقیانوس آرام مربوط شده است که چون قسمت عمده سال این تنگه یخ بسته است، اهمیت جغرافیایی آن از حیث ارتباط اقیانوس منجمد شمالی و اقیانوس آرام کمتر از اهمیت دریای گرینلند است.
در قطب شمال نقطعه ای وجود دارد که سالی 6 ماه تاریکی محض حکمفرماست و خورشید طلوع نمی کند حتی در روز و سالی 6 ماه نیز روشنی محض حکمفرماست و خورشید غروب نمی کند حتی در شب و علت اینست که زمین ، هنگام گردش خود به دور خورشید بطرفی کج میشود. گاه قطب بسوی خورشید متمایل است که این زمانی است که خورشید غروب نمی کند وهمیشه روز است (در تابستان) و گاه قطب بر اثر حرکت زمین از خورشید دور میشود و خورشید طلوع نمیکند و همیشه شب است(در زمستان)
نباید تصور کرد که چون این منطقه یخبندان و منجمد کننده است،در آن اثری از انسان و حیوان و گیاهان وجود ندارد. در قطب شمال که البته مقصود مناطقی از خشکی های واقع در دایره قطبی است،انسانهایی زندگی میکنند که اسکیمو نام دارند و در نوع خود از عجیبترین انسانهای روی زمین هستند زیرا در آن سرمای عجیب که بخار نفس انسان هنگاه خروج از دهان یخ میبندد، این افراد زندگی می کنند،شکار می کنند و تولید مثل میکنند ولی تعداد آنان مطابق آخرین آمار از 000/30 نفر بیشتر نمی باشد.
کمترین درجه حرارتی که تا بحال در نقاط مختلف جهان ثبت شده است در 80 کیلومتری شمال مدار قطب شمال ، در ناحیه ای به نام ورخویانسک بوده که در سیبری است و 70 درجه زیر صفر بوده است و در ضمن گرمترین درجه حرارت هوا در قطب شمال نیز در ناحیه ای به نام فورت یوکون بوده است که در چند کیلومتری مدار قطب شمال واقع شده و 38 درجه بالای صفر بوده است .
ممالکی که خود را در قطب شمال مالک و صاحب خانه میدانند عبارتند از: روسیه (مالک سیبری) ، نروژ(مالک مجمع الجزایر اسپیتزبرگن)، دانمارک(مالک جزیره بزرگ گرینلند)، ایالات متحده امریکا( مالک آلاسکا)، بریتانیای کبیر(مالک کانادا). مهمترین این مناطق آلاسکا است که ثروتمند ترین و پر سرمایه ترین مناطق قطبی است.
برای اولین بار در تاریخ 6 آوریل 1909 یک قطب شناس و کاشف امریکایی به نام رابرت پیری برای شناختن اسرار قطب شمال به این منطقه عزیمت کرد و گرچه نتوانست درست به نقطه قطبی دست یابد ولی به هر حال او را اولین کاشف قطب شمال میدانند. پس از او نوبت به یک دریا سالار امریکایی به نام ریچارد بیرد رسید که او، نه از راه زمین و دریا بلکه با هواپیما از روی قطب عبور کرد، و این عمل قهرمانانه تا آن تاریخ(9 می1926) سابقه نداشت.بعد از آن تیمهای مختلفی در قطب شمال به تحقیق پرداخته اند.
در حال حاضر قسمتی از پروازهای مسافرتی خطوط هوایی ممالک جهان با کمال اطمینان از روی قطب شمال عبور می کند زیرا کوتاه ترین فاصله از آسیا به امریکا و بالعکس از این راه می باشد و اولین هواپیمای مسافرتی که راه پرواز از روی آرکتیک را گشود یک هواپیمای متعلق به شرکت هواپیمایی اسکاندیناوی بود که در مدتی نزدیک به 24 ساعت 16000کیلومتر را از روی قطب شمال طی کرد.
منابع :
جغرافياي كامل جهان تاليف حبيب اله شاملوئي
دانشنامه آزاد ويكي پديا
دانشنامه آزاد رشد