بچه‌های امروز کودکی نکرده بزرگ می‌شوند
حتما نباید یک کارشناس خبره حوزه کودک باشید تا چشمتان روی تفاوت‌های بچه‌هایی که در عصر حکمرانی تکنولوژی‌های هوشمند، کودکی می‌کنند با بچه‌های چندسال قبل زوم شود؛ تفاوت‌هایی که بی‌اغراق از زمین تا آسمان است.
به همان اندازه که این روزها، ذهن کوچه پس کوچه ها از صدای بازی بچه ها خالی است، کودکان دیروز و بزرگ ترهای امروز با کوچه های محله، هزار خاطره دارند؛ کوچه هایی که ذهنشان پر است از یک صدای آشنا؛ صدای بچه هایی که در محله های خاکی دوران کودکی، گُل کوچک، لِی لِی و گرگم به هوا بازی می کردند و روزگار کودکی شان را با هم می گذراندند. اما کودکان امروز، دیگر نه زو می شناسند، نه یه قل دوقل و الک دولک را؛ بچه ها کوچه ها را رها کرده اند.
دکتر پریسا قیاسی، روان شناس کودک و مشاور فرزندآوری به ما توضیح می دهد که کودکان امروز چه تفاوت هایی با کودکان دیروز دارند و این تفاوت ها چه تبعاتی می تواند برای آنها داشته باشد.
امروز؛ تک فرزند ـ دیروز؛ چند فرزند
تعداد فرزندان یک خانواده، مهم ترین تفاوت بچه های امروز با بچه های نسل قبلی است ؛ تا 15 سال پیش خانواده ها حداقل دو بچه داشتند؛ قطعا تربیت، رفتار و برخورد این بچه ها با کودکان امروز که بیشترشان تک فرزند هستند، متفاوت است. سازگاری اولین چیزی است که یک بچه در خانواده ای که چندفرزند دیگر در آن وجود دارد، یاد می گیرد یعنی کودک دیروز از همان ابتدا یاد می گرفت با همسالان خود، با افرادی که همرتبه و هم تراز خود هستند تعامل داشته باشد و ارتباط هم سطح برقرار کند، درحالی که کودک امروز این فرصت را ندارد. مهارت ارتباط و سازگاری با همسالان را نمی آموزد و دقیقا به همین دلیل به خانواده های تک فرزند توصیه می کنیم از سه سالگی به بعد شرایطی را برای حضور چند ساعته بچه ها در مهدکودک و ارتباط با همسالان فراهم کنند.
امروز؛ شخصیت بزرگسالانه ـ دیروز؛ شخصیت کودکانه
تفاوت بعدی کودکان امروز و کودکان نسل قدیم در شخصیت آنهاست. تفاوتی که ریشه اش به همان مبحث ارتباط نداشتن با همسالان برمی گردد. کودکان امروز وقتی با همسالان خودشان امکان ارتباط ندارند، دامنه ارتباطشان با بزرگ ترها وسیع تر می شود. از این نظر چند مشکل به وجود می آید. اولین مشکل ارتباط مستمر با افرادی است که از نظر سنی با آنها فاصله زیادی دارند، این است که بچه ها رفته رفته خودشان را در قالب بزرگسال ها قرار می دهند و رفتارهایی بزرگ تر از سنشان از خودشان نشان می دهند، حرف هایی می زنند که از نظر خیلی ها از یک کودک زیر هفت سال بعید است و کارهایی می کنند که به سن و سالشان نمی خورد و همین موضوع باعث شگفتی اطرافیان می شود. در نتیجه خیلی ها فکر می کنند کودکان امروز باهوش تر هستند درحالی که این موضوع ملاک درستی برای باهوش بودن نیست. کودک امروز صرفا در معرض حجم زیادی از اطلاعات قرار دارد و خیلی وقت ها ناخودآگاه این اطلاعات را تکرار می کند.
امروز؛ انفجار اطلاعات ـ دیروز؛ محدودیت اطلاعات
منابع اطلاعاتی بچه های نسل گذشته محدود بود؛ تنها منبع اطلاعاتی شان حداقل تا وقتی راهی مدرسه می شدند، محدود می شد به پدر و مادر و بزرگ ترهای خانواده. دقیقا به همین دلیل، حرف پدر و مادر برای آنها سند بود و هرچیزی را که پدر و مادر می گفتند، به عنوان حکم قطعی می پذیرفتند. بعد از دوران مدرسه هم معلم ها و مسئولان مدرسه وظیفه اطلاع رسانی را به عهده داشتند. نکته مهم دیگر در پررنگ شدن نقش والدین به عنوان منبع اطلاعاتی، کمرنگ بودن دسترسی عمومی به رسانه های مختلف به عنوان منابع خبررسان بود درحالی که امروز این طور نیست. کودکان امروز از سنین خیلی پایین به رسانه های مختلف دسترسی دارند. گوشی های هوشمند و تبلت، خیلی زود در اختیارشان قرار می گیرد، حتی می توانند پا به دنیای بزرگی که اینترنت برای آنها به ارمغان آورده، بگذارند و اطلاعاتی را به دست بیاورند که امکان به دست آوردنش برای نسل قبل وجود نداشت؛ به این ترتیب در معرض اطلاعات متفاوتی قرار می گیرند که در درستی و نادرستی شان ابهام وجود دارد. دقیقا به همین دلیل، ناسازگاری بین آنها و والدین بیشتر شده است. بچه های نسل قدیم چون برای کسب اطلاعات به پدر و مادرها و معلم هایشان رجوع می کردند، احترام خاصی برای آنها قائل بودند، اما امروزه همین ناآگاهی و تسلط نداشتن پدر و مادرها و حتی معلمان به تمام اطلاعات موجود در فضای واقعی و مجازی باعث شده بچه ها به راحتی به آنها بگویند شما متوجه این موضوع نیستید و حتی این ناآگاهی را به رخشان بکشند.
امروز؛ بازی های فردی ـ دیروز؛ بازی های جمعی
بازی شاخصه مهم دوره کودکی است؛ چیزی که کودک با آن شناخته می شود. نکته حائز اهمیت، تفاوت در شکل بازی های این دو نسل است. بازی بچه های قدیم بر بودن در جمع استوار بود، بین بازی های مختلفی که از آن دوران به یادگار مانده، به ندرت بازی هایی را می توان دید که به صورت فردی اجرا می شوند. همین مشارکت، تقسیم کار و تعامل در حین انجام بازی های گروهی، باعث می شد بچه ها منزوی نباشند. خیلی وقت ها اصول زندگی و تمرین برد و باخت در این بازی ها به بچه ها یاد داده می شد.
طی این بازی ها کودک یاد می گرفت قوانین مسابقه را رعایت کند و در وهله دوم برای رسیدن به پیروزی باید با اعضای تیمش همکاری داشته باشد، در حالی که در بازی های رایانه ای او به سوی اعمال فردی و تصمیم گیری های فردی هدایت می شود. از آنجا که بازی های گروهی برفعالیت جسم و نوع حرکت بچه ها تاثیر گذار است، در مقایسه توان حرکتی بچه ها، کودکان نسل گذشته از کودکان امروز در وضعیت بهتری قرار داشتند، اما امروز بچه ها بیشتر تنهایی بازی می کنند و تا مدت های زیادی با یک تبلت یا گوشی هوشمند سرگرم می شوند. نتیجه تفاوت در شکل و ساختار بازی های دوران کودکی این است که ذخیره شادی بچه های این نسل از نسل گذشته کمتر شده است.
بچه های امروز و والدین متوقع
سطح توقع والدین از کودکان امروزی بالاست؛ به خاطر تک فرزند بودن، همه پدرومادرها دوست دارند همین یک بچه آنها، کامل، نابغه و باهوش باشد؛ دقیقا به همین دلیل آنها را از سنین خیلی پایین در معرض آموزش های مختلف قرار می دهند. به این ترتیب بچه ها ملزم به یادگیری چیزهایی می شوند که اصلا مورد نیازشان نیست. ورود زودهنگام به نظام آموزشی باعث می شود دوره کودکی بچه ها کوتاه شود. بچه ها کودکی نکرده بزرگ می شوند و این موضوع مشکلات زیادی درآینده برای آنها به وجود می آورد.
منبع: روزنامه جام جم ( مینا مولایی)
روز جهانی کودک
روز جهانی کودک روزی است که برای یادبود و افتخار کودک شناخته شده است . کشورها و سازمانهای بین المللی مختلف روزهای متفاوتی رو بعنوان روز کودک اعلام کرده اند و آن را جشن می گیرند .
سازمان ملل در چنین روزی در سال 1959 اعلامیه حقوق کودک و در سال 1989 نیز کنوانسیون حقوق کودک را تصویب کرد .
در مقدمه ی کنوانسیون حقوق کودک آمده است :”کودک باید در فضایی سرشار از خوشبختی ،محبت و تفاهم بزرگ شود “
در ایران روز 16 مهرماه به عنوان روز جهانی کودک جشن گرفته می شود .
روز جهانی کودک یادآور حقوق کودک نیز به همه ی ما می باشد .پیمان نامه حقوق کودک همه ی این تکالیف را به ما یادآور می شود و از ما می خواهد که بدان پایبند باشیم این پیمان نامه که در سال 1989 میلادی در سازمان ملل به تصویب رسیده دارای یک مقدمه و 54 ماده است که چهار اصل پایه ی آن به شرح زیر است ؛
1.هیچ کودکی نباید از تبعیض رنج ببرد
2.زمانی که در رابطه با کودک تصمیم گیری می شود باید منافع عالیه آنان در راس قرار گیرد .
3.کودکان حق حیات داشته و باید رشد کنند .
4.کودکان حق دارند آزادانه عقاید و نظرات خود را ابراز کنند و در تمامی اموری که به آنها مربوط می شود این نظرات باید مورد توجه قرار گیرد .