فهرست سلسله حکومت های ايران از زمان مادها تا پايان سلسله ي قاجار
قبل از پرداختن به تاريخ ايران از دوره ي باستان(مادها) تا پايان سلسله ي قاجاريه لازم است اين موضوع يادآوري شود كه مرزها و محدوده ي جغرافيائي اين سرزمین در طول تاریخ در حال تغییر و تحول بوده به گونه ای که در زمان هخامنشیان ، ایران به عنوان یک امپراطوری بزرگ مطرح بوده و در حال حاضر به عنوان یک کشور با 195/648/1 کیلومتر مربع وسعت شناخته میشود.و دیگر اینکه سرزمین ایران علاوه بر تغییر و تحول در وسعت قلمرو و مرزها ، روزگاری را پشت سر گذاشته که در یک زمان واحد ، چندین حکمفرما (هر کدام بر گوشه ای از آن ) حاکمیت داشته اند. بعنوان مثال در دهه های میانی قرن چهارم هجری خورشیدی بطور همزمان تعداد پنج سلسله (صفاریان – سامانیان – دیالمه ی آل زیار – دیالمه ی آل بویه – غزنویان) ،هرکدام برمنطقه ای از ایران آن روز حکومت می کرده اند.
فهرست حکومت های ايران از زمان اولين سلسله ي آريائي(مادها) تا پايان سلسله ي قاجار:
نام سلسله یا حکومت |
تاریخ حکومت (میلادی ) |
تاریخ حکومت (هجری قمری ) |
تاریخ حکومت ( هجری شمسی ) |
مدت حکومت |
مرکز حکومت |
|
مادها
|
700 ق م تا 550 ق م |
—– |
—– |
150 سال |
هگمتانه (همدان) |
|
سلسله هخامنشیان
|
730 ق م تا 330 ق م |
—– |
—– |
400 سال |
استان فارس)پاسارگاد و تخت جمشید) |
|
اسکندر مقدونی
|
330 ق م تا 323 ق م |
—– |
—– |
7 سال |
مقدونیه(یونان) |
|
جانشینان اسکندر و سلوکی ها
|
323 ق م تا 250ق م |
—– |
—– |
73 سال |
مراکز ایالت ها و سلوکیه(کنار دجله در نزدیکی بغداد) |
|
|
|
|
|
|
|
|
سلسله اشکانیان ( پارتها )
|
250 ق م تا 224 میلادی |
—– |
—– |
474 سال |
شهر صددروازه در نزدیکی دامغان امروزی |
|
سلسله ساسانیان
|
211 میلادی تا 652 میلادی |
211 م تا 31 ه ق |
—– |
441 سال |
تیسفون( در محل بغداد کنونی) |
|
خلفای راشدین
|
652 تا 662 |
31 تا 41 |
—– |
10 سال |
عربستان(حاکمان محلی ایران باجگذار آنها بودند) |
|
خلفای اموی
|
662 تا 750 |
41 تا 132 |
40 تا 128 |
88 سال |
عربستان(حاکمان محلی ایران باجگذار آنها بودند) |
|
خلفای بنی عباس
|
750 تا 821 |
132 تا 206 |
128 تا 199 |
71 سال |
عربستان(حاکمان محلی ایران باجگذار آنها بودند) |
|
طاهریان ( اولین سلسله ایرانی بعداز اعراب )
|
821 تا 873 |
206 تا 259 |
199 تا 251 |
52 سال |
نیشابور |
|
علویان طبرستان
|
846 تا 928 |
250 تا 316 |
242 تا 306 |
64 سال |
مازندران(آمل) |
|
دیالمه آل زیار
|
928 تا 1042 |
316 تا 433 |
306 تا 420 |
114 سال |
شهر قدیم جرجان در نزدیکی گنبد کاوس و در 90 کیلومتری شمالشرقی گرگان |
|
دیالمه آل بویه
|
932 تا 1055 |
320 تا 447 |
310 تا 433
|
123 سال |
فارس ، اصفهان،بغداد |
|
صفاریان
|
861 تا 1003 |
247 تا 393 |
239 تا 381
|
142 سال |
شهر زرنج در سیستان |
|
سامانیان
|
892 تا 999 |
279 تا 389 |
270 تا 377 |
107 سال |
سمرقندوبخارا در افغانستان امروزی |
|
غزنویان
|
962 تا 1184 |
351 تا 582 |
340 تا 562 |
222 سال |
غزنین در افغانستان امروزی |
|
سلاطین غور
|
1149 تا 1216 |
543 تا 612 |
527 تا 594 |
67 سال |
شهر فیروز کوه در ناحیه غور در افغانستان امروزی |
|
سلاطین سلجوقی
|
1038 تا 1194 |
429 تا 590 |
416 تا 572 |
156 سال |
نیشابور – اصفهان – همدان |
|
|
|
|
|
|
|
|
اتابکان آذربایجان
|
1147 تا 1229 |
541 تا 626 |
525 تا 607 |
82 سال |
آذربایجان
|
|
خوارزمشاهیان
|
1097 تا 1231 |
490 تا 628 |
475 تا 609 |
134 سال |
خوارزم در افغانستان کنونی |
|
دوره استیلای مغول
|
1231 تا 1295 |
628 تا 694 |
609 تا 673 |
64 سال |
|
|
سلطنت ایلخانان مسلمان
|
1295 تا 1355 |
694 تا 756 |
673 تا 733 |
60 سال |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
تیموریان (گورکانیان)
|
|
771 تا 911 |
|
|
هرات و سمرقند |
|
ترکمانان قراقویونلو
|
|
810 تا 873 |
|
|
تبریز |
|
ترکمانان آق قویونلو
|
|
872 تا 908 |
|
|
تبریز |
|
سلاطین صفوی
|
1500 تا 1736 |
905 تا 1148 |
878 تا 1114 |
236 سال |
قزوین – اصفهان |
|
سلسله افشاریه
|
1736 تا 1804 |
1148 تا 1218 |
1114 تا 1182 |
68 سال |
مشهد |
|
زندیه
|
1751 تا 1795 |
1163 تا 1209 |
1129 تا 1173 |
44 سال |
شیراز |
|
قاجاریه
|
1787 تا 1926 |
1200 تا 1343 |
1165 تا 1304 |
139 سال |
تهران |
|
حکومت شاهنشاهی پهلوی |
1926 تا 1979 |
1343 تا 1398 |
1304 تا 1357 |
53 سال |
تهران |
|