عشق ، عاشق را سراسر جان کند تا که او را لایق جانان کند
هر که شد همرنگ ابراهیم عشق صد چو اسماعیل را قربان کند
جلو ه های ویژه اش در کربلاست دادن جان را چه خوش آسان کند
عید قربان، آدمی در روزگار نفس خود را راهی زندان کند
یعنی آدم می تواند این چنین دست رد بر سینه شیطان کند
آرزو دارم خدا عیدانه وار شعله های عشق را تابان کند
عیدتان مبارک
سید ابراهیم سجادی زاده (گنبد کاووس) 1394/7/1
تاریخچه قربانی کردن :
قربان در لغت به معنی نزدیک شدن و قربان کردن (قربانی کردن) به معنی فدا کردن است .
به استناد آیه 27 سوره مائده ، میتوان گفت که اولین قربانی بشر کنونی در زمان حضرت آدم صورت گرفته است .در آیه مذکور خداوند خطاب به حضرت موسی چنین می گوید: ((و حکایت دو پسر آدم (هابیل و قابیل) را براستی و حقیقت برای آنها بخوان ، هنگامی که هر دو به قربانی تقرب جستند .پس از یکی از آن دو پذیرفته شد و از آن دیگری پذیرفته نشد .(قابیل که قربانی اش پذیرفته نشده بود به هابیل )گفت : من البته ترا خواهم کشت .(هابیل ) گفت : خدا قربانی متقین را خواهد پذیرفت.
در حاشیه ی این موضوع و در خصوص اختلاف بین هابیل و قابیل داستان واره ای وجود دارد که چنین می گوید:
یک روز حضرت آدم ،هابیل و قابیل را به حضور خود طلبید و به آنها گفت : پسران خوب من ، خدا را سپاسگذارم که شما بزرگ شده اید و به سنی رسیده اید که خوب و بد را از هم تشخیص می دهید . اکنون زمانی است که شما هر کدام تشکیل خانواده بدهید و صاحب زن و فرزند شوید ، بنابراین من تصمیم دارم لوزا را به همسری قابیل و اقلیما را به همسری هابیل درآورم .پس از صحبتهای حضرت آدم ، قابیل لب به اعتراض گشود و گفت : اقلیما از لوزا زیباتر و از طرفی خواهرهمزاد من است و من باید با اقلیما ازدواج کنم .حضرت آدم با لحنی مهربان و پدرانه فرمودند : پسرم این دستور خداوند حکیم است که برادر و خواهر همزاد نباید با هم ازدواج کنند اما گوش قابیل بدهکار این حرفها نبود تا جایی که به ناچار حضرت آدم فرمودند : هر یک از شما در نزد خداوند قربانی تقدیم کنید و قربانی هر کس پذیرفته شد ، اقلیما همسر او باشد .آن دو برادر برای تقدیم نمودن قربانی در نزد خداوند آماده شدند .هابیل که حرفه اش چوپانی بود یک گوسفند چاق و سالم و قابیل که حرفه اش کشاورزی بود یک دسته گندم نامرغوب بر بالای کوهی قرار دادند . فردای آن روز آتشی از آسمان نازل شد و قربانی هابیل را در خود کشید و در نتیجه بر اساس قراری که گذاشته بودند ،حضرت آدم اقلیما را به همسری هابیل و لوزا را به همسری قابیل درآورد .پس از این ماجرا قابیل بر هابیل کینه گرفت تا جایی که تحمل دیدن او را نداشت و سرانجام نیز او را به قتل رسانید.
گر چه مناسک قربانی کردن در زمان فرزندان حضرت آدم شروع شد ولی به آنها ختم نگردید و به استناد تاریخ ، قربانی کردن در بین اقوام و ملل مختلف به شیوه های گوناگون وجود داشته است تا جایی که روزگاری ،جوامع بشری ، فرزند خود یا انسان دیگری را برای جلب رضایت خدایان خود ( خدایانی از قبیل : خورشید ، آسمان ، زمین ، ماه ، باران و … ) قربانی می کردند و از این طریق ایمنی از خشم خدایان خود و یاری جستن از خدایان را طلب می نمودند .
حضرت ابراهیم (ع) جهت روشن ساختن فلسفه قربانی و جهت منسوخ نمودن عمل قربانی شدن انسانی به دست انسان دیگر ، از جانب خداوند یکتا ماموریت می یابد که فرزند خود اسماعیل را قربانی نماید که در این ماجرا ، پس از اثبات درجه ی ایمان و خلوص حضرت ابراهیم و اسماعیل ، خداوند گوسفندی را جهت قربانی شدن جایگزین حضرت اسماعیل می نماید .(آیات 102 الی 107 سوره الصافات).
پس از حضرت ابراهیم (ع) ، قربانی کردن در بین یکتاپرستان ادامه یافته و دین اسلام نیز بر آن صحه گذاشته و قرآن آن را مورد تایید قرار داده است و بر همین اساس در حال حاضر پیروان دین اسلام ، روز دهم ذی الحجه را به یاد حضرت ابراهیم و اسماعیل (ع) وبا عنوان عید قربان جشن می گیرند. قربانی کردن و برگزاری مراسم عید قربان در این روز بر زائران خانه خدا که جهت طواف کعبه به مکه رفته اند واجب بوده و قربانی کردن برای دیگر مسلمانان یک امر مستحبی به شمار می آید.
نکته شایان ذکر اینکه قربانی کردن در بین مسلمانان منحصر و محدود به روز عید قربان نبوده و مسلمانان برای اموری چون عقیقه ی فرزند ، خرید خانه ، مسافرت و … قربانی می نمایند و همچنین پیروان مذهب تشیع در ایام شهادت امام حسین (ع) به احترام آن حضرت و بر مبنای نذر و به میزان استطاعت خود، گوسفند – گاو یا شتری را قربانی می نمایند.
فلسفه قربانی کردن :
به استناد آیه ی 37 سوره حج که می گوید :هرگز گوشت و خون این قربانی ها به خدا نمی رسد ، لیکن این تقوای شماست که به (پیشگاه قبول ) او می رسد ، می توان گفت که فلسفه قربانی نمودن ، خالص شدن در مسیر تقوا و در جهت قرب الی ا.. بوده و همانند انفاق مال ، برای سنجش میزان گذشت انسان از مالکیت ها و تملک هاست.
آثارو فواید قربانی :
از مهمترین اثرات و فواید قربانی می توان به تقویت روحیه انسجام و همدلی در بین بستگان ، همسایگان و جوامع بشری اشاره کرد که دست یابی به این انسجام و روحیه همدلی از طریق احسان و بخشش گوشت قربانی به همسایگان ، بستگان و … حاصل می گردد که البته این احسان و بخشش ، بر مبنای فلسفه قربانی ، همان طور که گفته شد صرفا باید در جهت رضای خداوند یکتا که خالق و مالک اصلی همه موجودات است صورت پذیرد.
نکته شایان ذکر اینکه: بشر امروزی نه تنها قربانی شدن یک انسان بدست انسان
دیگری را نمی پذیرد بلکه برای حیوانات نیز حقوقی قائل بوده و توصیه بر این است که
حیوانات نیز به گونه ای قربانی و ذبح گردند که کمترین درد و رنج را متحمل شوند اما با
این وجود شاید برایتان بسیار تعجب برانگیز باشد که در عصر حاضر انسانهایی بر روی کره
زمین زندگی می کنند که به زعم خویش برای رسیدن به خوشبختی، فرزندان خود را
قربانی می کنند . در رابطه با این موضوع مقاله زیر را که بوسیله گروه فرهنگ و هنر
سیمرغ در سال 1388 گردآوری شده ملاحظهفرمایید.
قربانی کردن کودکان در اوگاندا برای رسیدن به خوشبختی!
سنت های عجیب و غریب بخشی از فرهنگ ملل آفریقایی محسوب می‌شود اما برخی
از این سنت ها کاملاً غیرانسانی و ناقض حقوق بشر است. یکی از این آداب و رسوم
غیرانسانی کشتن کودکان در اوگاندا برای رسیدن به ثروت و خوشبختی است. در اوگاندا
کودکان بسیاری تاکنون قربانی شده اند تا از خون و اعضای بدن آنها،در مراسم استفاده
شود. یکی از ساحره‌های معروف اوگاندا که معبدی مخفی دارد، می‌گوید مشتریانش به
صورت منظم برای او خون و اعضای بدن کودکان را می‌آورند تا او آنها را تقدیم به ارواح کند.
این در حالی است که یکی از این ساحره ها که اکنون کمپینی برای پایان دادن به قربانی
کردن کودکان در اوگاندا به راه انداخته اقرار کرده خودش 70 کودک از جمله پسرش را برای
این ارواح قربانی کرده است. بنا به گزارش دولت اوگاندا قربانی کردن انسان ها به خصوص
کودکان در این کشور با بالا رفتن رفاه نسبی مردم در حال افزایش است چراکه مردم این
کشور معتقد هستند قربانی هایی که داده اند ثروت و خوشبختی را برایشان به ارمغان
آورده و به همین دلیل به این کشتار غیرانسانی ادامه می‌دهند. یکی از این ساحره ها
می‌گوید مشتریانش برای رسیدن به ثروت به او مراجعه می‌کنند. او می‌گوید؛ «آنها
کودکان دیگران را می‌دزدند و قلب و خون آنها را مستقیم به اینجا می‌آورند تا من آن را به
ارواح تقدیم کنم. آنها قلب و خون قربانیان را در ظرف های کوچکی قرار می‌دهند و آن را
به دستور من در زیر درختی که صدای ارواح از آن خارج می‌شود می‌گذارند.» به گفته این
ساحره این افراد خرافاتی سه بار در هفته خون و اعضای بدن قربانیان را نزد او می‌برند.
این ساحره می‌گوید؛ «ارواح سه بار در هفته به خون نیاز پیدا می‌کنند.» این ساحره منکر
هرگونه دخالتی در این قتل شده و مدعی است ارواح با مشتریان صحبت می‌کنند و آنها
را برای قتل همنوعان خود تشویق می‌کنند.» این ساحره برای مشاوره هایی که می‌دهد
260 دلار دریافت می‌کند اما بیشتر این پول به جیب روسای او در شبکه جادوگران فعال در
اوگاندا می‌رود. موزز بینوگا که رئیس نیروهای ضدقاچاق انسان در اوگاندا است می‌گوید
در سال گذشته میلادی 26 پرونده درباره قربانی کردن انسان ها برای این مسائل خرافی
دریافت کرده اند. این در حالی است که این رقم در سال 2007 تنها سه مورد بوده است.
او می‌گوید؛ «ما در عین حال 120 پرونده در خصوص گم شدن کودکان و نوجوانان در دست
داریم که سرنوشت آنها تاکنون مشخص نشده. ممکن است این تعداد هم قربانی این
رسم خرافی شده باشند اما ما فعلاً با قطعیت نمی‌توانیم در این باره نظر بدهیم.» اما
فعالانی که در زمینه حقوق کودکان در اوگاندا فعالیت می‌کنند معتقدند این رقم بسیار
بالاتر از آن چیزی است که مسوولان دولتی ذکر می‌کنند چراکه بسیاری از خانواده ها در
این کشور گم شدن فرزندان شان را به پلیس گزارش نمی‌دهند.پولینو آنجلا جادوگری که
اکنون ضدقربانی کردن کودکان فعالیت می‌کند، می‌گوید تاکنون موفق شده 2400 جادوگر
را متقاعد کند دست از این کار خود بردارند. آقای آنجلا که از سال 1990 دست از این کار
غیرانسانی برداشته می‌گوید در یک مراسم آیینی در کنیا کار خود به عنوان جادوگر را
شروع کرده است. او می‌گوید؛ «در آن مراسم گردن پسر13 ساله‌یی را بریده بودند و آن را
به دو شقه تقسیم کرده بودند.» او در بازگشت به اوگاندا توسط روسایش برای قربانی
کردن پسر 10 ساله خود تشویق شد. او در ادامه حرف هایش می‌گوید؛ «همسرم را
متقاعد کردم از خانه بیرون برود و زمانی که با پسرم تنها شدم او را روی زمین خواباندم و
گردنش را زدم.» این جادوگر تاکنون به قتل 70 نفر اقرار کرده است. زمانی که از او
پرسیدند آیا نمی‌ترسد که به این خاطر اعدام شود او گفت؛ «من تاکنون تا آنجا که
توانسته ام سعی کرده ام با جادوگری در کشورم مبارزه کنم. فکر می‌کنم تاوان کارهایم
را پرداخته ام.»جیمز انسابا یکی از مقامات ارشد اوگاندا معتقد است اعدام کردن
جادوگران مشکل قربانی کردن کودکان در این کشور را حل نخواهد کرد و برای حل این
مشکل باید کار فرهنگی کرد. این در حالی است که فعالان حقوق کودکان در اوگاندا
خواستار وضع قوانینی برای برخورد با جادوگران شده اند.