امرای آق قویونلو
( تاریخ حکومت از سال تا شمسی (872 تا 908 قمری) ( تا میلادی) ، مدت حکومت سال ، مرکز حکومت آنان شهرتبریز .)
امرای آق قویونلو(صاحبان گوسفندان سفید) ، ترکمانانی بودند که در ناحیه دیار بکر (منطقه ای در ترکیه امروزی ) سکونت داشتند. این ترکمانان بر خلاف ترکمانان قراقویونلو ،پیرو مذهب تسنن بوده و در یورشهای تیمور لنگ به او یاری میرساندند. بنیانگذار سلسله آق قویونلو ابولنصرحسن بیک است که او را به مناسبت طول قد به ترکی اوزون حسن (حسن دراز ) می خواندند. اوزون حسن نواده قراعثمان بایندری (کسی که همواره از تیمور لنگ طرفداری می کرد) بوده و مادر اوزون حسن یکی از شاهزاده خانم های عیسوی از خاندان امپراطور یونانی ناحیه طرابوزان می باشد که اوزون حسن با برادرزاده آن امپراطور که کاترینا نام داشته ازدواج می کند و از وی صاحب 1 پسر و 2 دختر می شود . یکی از این دختران که مارتا یا علمشاه خاتون نام داشته به همسری شیخ حیدر صفوی در آمده و در واقع مارتا مادر شاه اسماعیل اول صفوی و جده سلاطین صفویه می باشد.
چگونگی تاسیس و انقراض سلسله آق قویونلو:
ابوالنصر حسن بیک یا همان اوزون حسن پس از آنکه بر برادر خود غالب آمده و به ریاست طایفه خویش رسید، بر نواحی ارمنستان غربی و دره علیای دجله مسلط شد و در سال 872 قمری با شکست جهانشاه ابن قرایوسف دولت قرا قویونلو را منقرض و یک سال بعد نیز با شکست سلطان ابوسعید تیموری توانست تمام عراق عرب و عراق عجم و فارس و کرمان تا سواحل خلیج فارس را ضمیمه دولت آق قویونلو نماید و به تشکیل مملکت بسیار وسیعی توفیق یافت. در خصوص چگونگی انقراض سلسله آق قویونلو باید گفت که در سال 893 قمری و در زمان پادشاهی یعقوب بیک (سومین پادشاهآق قویونلو)، شیخ حیدر صفوی با فرخ یسار (امیر ناحیه شروان) وارد جنگ شد و در این جنگ سلطان یعقوب بیک علیرغم نسبت خویشاوندی که با شیخ حیدر صفوی داشت به یاری فرخ یسار شتافته و در این جنگ شیخ حیدر صفوی به قتل رسید و 3 پسر او نیز (سلطانعلی،اسماعیل،ابراهیم) به دست یعقوب بیک در قلعه استخر فارس زندانی شدند. در سال 896 قمری سلطان یعقوب فوت نموده و بر سر پادشاهی بین طرفداران پسر 10 ساله یعقوب که بایسنقر نام داشت و طرفداران برادر یعقوب که مسیح نام داشت اختلاف افتاد و در این اختلاف مسیح و جمعی دیگر از شاهزادگان آق قویونلو کشته شدند و فقط بر رستم بن مقصود (یکی از نوادگان حسن اوزون) رحم آمده و او را به جای کشتن به زندان فرستادند. سلطنت بایسنقر طولی نکشیده و یک سال بعد طرفداران سلطنت رستم بر علیه بایسنقر قیام نموده و بایسنقر مجبور به فرار گردید و رستم در سال897 قمری به سلطنت رسید. رستم پس از رسیدن به سلطنت پسران شیخ حیدر صفوی را که سلطان یعقوب در قلعه استخر زندانی کرده بود آزاد نموده و با کمک بزرگترین پسر شیخ حیدر (سلطانعلی) ، با یسنقر را کشت ولی پس از مدتی نسبت به سلطانعلی بد گمان شد و بدین علت سلطانعلی و برادران و مریدان آنها به اردبیل مهاجرت کردند. در این هنگام سلطان رستم سپاهی را به اردبیل فرستاد و در جنگی که در اردبیل پیش آمد سلطانعلی کشته شد. در سال 902 قمری احمد بیک (پسر عموی رستم) بر علیه رستم قیام کرده و او را کشت ولی سلطنت احمد بیک طولی نکشید و در سال 903 قمری بدست والی یاغی کرمان به قتل رسید. امرای آق قویونلو پس از کشته شدن احمد بیک سه تیره شدند و هر کدام یکی از شاهزادگان را به سلطنت علم کرده و به در گیری با یکدیگر پرداختند. این درگیریها همزمان بود با ایامی که پسر دوم شیخ حیدر صفوی (یعنی شاه اسماعیل اول صفوی) ، به خونخواهی پدر و برادر خود قیام کرده ودر حوالی گیلان و اردبیل یاران بسیار گرد خود جمع نموده بود. اسماعیل صفوی از فرصت استفاده نموده و در سال 907 قمری ، الوند بیک(هفتمین پادشاه آق قویونلو) الوند بیک را شکست داده و آذربایجان را از دست او بیرون آورد و یکسال بعد نیز آخرین پادشاه آق قویونلو یعنی سلطان مراد را در نزدیکی همدان شکست داده و سلسله آق قویونلو را منقرض نمود.